Η γυναίκα του Καίσαρα και ο Ναστρεντίν Χότζα ---του Γιώργου Προκοπάκη

Ό,τι γίνεται και αφορά τις αποκρατικοποιήσεις περνάει στα ψιλά. Ευτυχώς ή δυστυχώς όχι και για την τρόικα και τους ελεγκτικούς μηχανισμούς της ΕΕ. Επενδυτές παρελαύνουν από το ΤΑΙΠΕΔ, γίνονται διαγωνισμοί, οι πρόθυμοι να πάρουν το στοίχημα Ελλάδα είναι ελάχιστοι – κι αυτοί σε πιεσμένες τιμές – οι κραυγές για σκάνδαλα και ξεπουλήματα καταγράφονται μεν, η κοινωνία φαίνεται να αδιαφορεί όμως. Χωρίς να μπούμε σε πολλές λεπτομέρειες, ας δούμε μερικές πτυχές των ζητημάτων που ανακύπτουν και δεν δίνει κανείς σημασία.

Αποτελεσματικότητα διαπραγμάτευσης

Η κοινή γνώμη πρέπει να έχει σχηματίσει την πεποίθηση πως στη διαδικασία αποκρατικοποιήσεων εμπλέκονται από την πλευρά μας τα τσακάλια των διεθνών αγορών. Δεν μπορεί να εξηγηθεί διαφορετικά, ο προσφέρων σε ένα διαγωνισμό να είναι μοναδικός και με μια κουβεντούλα με τους διαπραγματευτές να αποφασίζει να αυξήσει το τίμημα. Μόνο τρελός θα τόκανε! Η αποτελεσματικότητα των διαπραγματευτών μας δεν είναι συγκυριακό φαινόμενο. Η προηγούμενη διοίκηση του ΤΑΙΠΕΔ ανέβασε στο πίτσι-φιτίλι το τίμημα για τα λαχεία από €120 εκατ σε €190 εκατ. Η νυν διοίκηση με συνοπτικές επίσης διαδικασίες ανέβασε €30 εκατ το τίμημα για τον ΟΠΑΠ (ένας και μοναδικός ο διεκδικητής) και ακόμη πιο συνοπτικές κατά €40 εκατ το τίμημα για τη ΔΕΣΦΑ. Τα διαπραγματευτικά τους όπλα πρέπει να είναι ακατανίκητα.

Εδώ είναι που μούρχεται η ιστορία του Χότζα. Έταξε λέει το άλογό του στο Θεό αν γίνει καλά. Έγινε! Βγαίνει στο παζάρι και πουλάει κόκκορα και άλογο μαζί χίλια γρόσσια. Εννιακόσια εννενήντα τον κόκκορα και δέκα το άλογο. Ο επίδοξος αγοραστής του λέει: ανάποδα τα λες. Ο Χότζας επέμεινε στην εσωτερική κατανομή που δήλωνε, έγινε η πώληση, ο Χότζας έδωσε στον μουφτή δέκα γρόσσια και καθάρισε.

Απ’ ό,τι φαίνεται δεν είναι η αποτελεσματικότητα της διαδικασίας που ανεβάζει τα τιμήματα στο άψε-σβήσε. Ο πωλητής θέλει να ανεβάσει το τίμημα και συμφωνεί όρους με τον αγοραστή έτσι ώστε ο τελευταίος να πάρει πίσω τα πρόσθετα λεφτά που καταβάλλει από το ίδιο το περιουσιακό στοιχείο. Η διαφορά με τον Χότζα είναι πως ο αγοραστής μπορεί να πάει καροτσάκι τον πωλητή – τον βρίσκει στην ανάγκη, βλέπετε – και να φροντίσει να του επιστραφούν πολλαπλάσια.

Αποτελεσματικότητα διαδικασιών

 Περίπτωση που φωνάζει από μακριά πως κάπως έτσι γίνονται οι συμφωνίες είναι αυτή των Λαχείων και του ΟΠΑΠ. Η Κοινοπραξία ΟΠΑΠ/Intralot/Scientific Games πήρε τα λαχεία προσφέροντας €120 εκατ. Η διοίκηση του ΤΑΙΠΕΔ στα γρήγορα, διαπραγματεύθηκε και το τίμημα έγινε €190 εκατ. Σταδιακά όμως βγήκαν τα φασούλια. Ο ΟΠΑΠ δικό τους μαγαζί ήταν, από τη μια τσέπη θα έβγαιναν τα χρήματα, στην άλλη θα έμπαιναν. Οι άλλοι δύο όμως; Εδώ γίνονται τα επιχειρηματικά θαύματα: (α) ναι μεν ο ΟΠΑΠ έχει το 67% της κοινοπραξίας, οι άλλοι όμως έχουν βέτο, (β) οι άλλοι δύο θα παίρνουν προκαθορισμένο ποσοστό επί του τζίρου ως προμηθευτές, χωρίς να έχει προσδιορισθεί το αντικείμενο της προμήθειας, (γ) το τυπικό συμβόλαιο διεθνώς για τις υπηρεσίες που μπορούν να προσφέρουν οι δύο ως προμηθευτές φαίνεται να είναι στο μισό ή ένα τρίτο της συγκεκριμένης συμφωνίας. Ο αγοραστής της ιστορίας του Χότζα αποδεικνύεται γάτα με πέταλα.

Πουλιέται και ο ΟΠΑΠ σε αγοραστή που δεν είναι και τόσο φιλικά διακείμενος στους δύο των λαχείων – ο ένας είναι και προμηθευτής του ΟΠΑΠ. Πριν την ολοκλήρωση του διαγωνισμού κατοχυρώνονται οι προμήθειες του ενός (ένας είναι ο ένας) για πέντε χρόνια. Το ΤΑΙΠΕΔ, αν και κύριος μέτοχος του ΟΠΑΠ αποφασίζει ομοφώνως να απόσχει από τις σχετικές αποφάσεις.

Ας γυρίσουμε στα λαχεία όμως. Συμφωνήθηκε να έχει η διαχειρίστρια εταιρεία 11μελές Διοικητικό Συμβούλιο, επτά του ΟΠΑΠ και τέσσερις από τους άλλους δύο (ας μη ξεχνάμε έχουν και βέτο). Για την επικύρωση των συμφωνιών προμήθειας έπρεπε να αποφασίσει αυτό το Διοικητικό Συμβούλιο. Αποφάσισε! Πρώτα όμως παραιτήθηκε ο Οικονομικός Διευθυντής του ΟΠΑΠ (αρμόδιος για τις προμήθειες, μη μέλος του ΔΣ), μετά τρεις από τους εκπροσώπους του ΟΠΑΠ στο Συμβούλιο. Η επικύρωση έγινε από Συμβούλιο με σύνθεση όχι τη συμφωνημένη, 7:4 με τους προμηθευτές σε μειοψηφία, αλλά με σύνθεση 4:4, με τους προμηθευτές στα ίσα!

Λεπτομέρεια: στους μη παραιτηθέντες εκπροσώπους των συμφερόντων του ΟΠΑΠ είναι και πρώην (μέχρι πριν λιγότερο από ένα χρόνο) στενός συνεργάτης του ενός εκ των προμηθευτών – για περισσότερο από είκοσι χρόνια μάλιστα. Στη γωνία ξεπροβάλλει η γυναίκα του Καίσαρα!

Αξιοκρατία και διοίκηση επιχειρήσεων

Θα μου πείτε: όλα τα παραπάνω συμβαίνουν χρόνια τώρα στην Ελλάδα, τι μας νοιάζει εμάς τους μεταρρυθμιστές; Η επί ένα έτος κυβερνήσασα αριστερά όρισε, στο πλαίσιο της διαδικασίας στελέχωσης του κράτους γνωστής ως 4-2-1, μέλος στο Διοικητικό Συμβούλιο του ΤΑΙΠΕΔ, το οποίο ομοφώνως αποφάσισε να μη μπλέξει με τα πίτουρα στη Γενική Συνέλευση του ΟΠΑΠ, κυρίως όμως ο επί 20ετία συνεργάτης του προμηθευτή και μετόχου των λαχείων ήταν δική της επιλογή.

Η ΔΗΜΑΡ διακηρύσσει σε όλους τους τόνους πως οι επιλογές της ήταν αξιοκρατικές. Γι αυτό και αποφάσισε την παραμονή των στελεχών της στις θέσεις που διόρισε το κόμμα και μετά την αποχώρησή του από την κυβέρνηση. Η ΓΣ του ΟΠΑΠ έγινε πριν την αποχώρηση της ΔΗΜΑΡ από την κυβέρνηση. Η κατοχύρωση των προμηθευτών στα λαχεία όμως έγινε πέντε εβδομάδες μετά στο κουτσουρεμένο Διοικητικό Συμβούλιο, αγνώστου τοποθετήσεως των μελών του.

Η ρήση λέει: η γυναίκα του Καίσαρα δεν αρκεί να είναι τίμια, πρέπει και να φαίνεται τίμια. Δεν είμαστε σε θέση να αμφισβητήσουμε την εντιμότητα των εκπροσώπων της ΔΗΜΑΡ που παραμένουν στις διοικήσεις φορέων του Δημοσίου. Στην προκειμένη περίπτωση όμως τα φαινόμενα και οι διαδικασίες που ακολουθήθηκαν βάζουν στην εικόνα τη γυναίκα του Καίσαρα.

Όσο επώδυνο και πολιτικά δυνητικά ζημιογόνο και να είναι αυτό, η ΔΗΜΑΡ οφείλει να καταθέσει και να τεκμηριώσει την τιμιότητα της γυναίκας του Καίσαρα. Πολιτικά μάλιστα το ζήτημα επείγει, δεδομένου πως ο επίδοξος νέος ιδιοκτήτης του ΟΠΑΠ δεν φαίνεται να έχει τις καλύτερες των σχέσεων με τους προμηθευτές των λαχείων και του ΟΠΑΠ, έχει ταράξει τους πάντες στα εξώδικα, καθυστερεί τις διαπραγματεύσεις και είναι πολύ πιθανόν να τεθεί εν αμφιβόλω η όλη νομιμότητα της διαδικασίας που ακολουθήθηκε. Οπότε η γυναίκα του Καίσαρα εκτός από την τιμιότητά της θα πρέπει να αποδείξει πως δεν είναι και ελέφαντας.